Mawa Dağı’nda son çerçi!

Gelişen ulaşım ve teknoloji karşısında etkinliğini yitiren çerçilik, Siirt, Mardin ve Batman üçgeninde bulunan Mawa Dağı bölgesindeki köylerde son temsilcisi tarafından sürdürülüyor.

İnsanlık tarihinin en eski mesleklerinden biri olarak bilinen çerçilik (Atarok-Atari-Atar), ulaşım ve teknolojinin gelişmesiyle kaybolmaya yüz tutan meslekler arasında yerini aldı. Köylerin mobil marketleri olarak bilinen çerçilik, bölgedeki etkinliğini 90’lı yıllardaki zorunlu göçle birlikte yitirdi. Köylerin insansızlaştırılması ve gelişen teknikten olumsuz etkilenen çerçilik, bugün bölgenin bazı kırsal yerlerinde etkinliğini sürdürüyor.

20 YILDIR ÇERÇİLİK YAPIYOR

90’lı yıllarda boşaltılan, ancak 2000’den sonra kısmi dönüşlerin olduğu Siirt, Mardin, Batman üçgeninde yer alan Mawa Dağı bölgesindeki köylerde hala çerçilik yapılıyor. Kentlerden alınan başta temel gıda maddeleri, elbise ve oyuncaklar olmak üzere birçok ürün, köy köy dolaştırılarak satışa sunuluyor. Köylerde yer yer satışlar değiş tokuş yöntemiyle yapılıyor. Ürünleri karşılığında genelde arpa, mercimek ve buğday alan bölgenin tek çerçisi Selahattin Demiray (40), 20 yıldır yaptığı işle aynı zamanda bir kültürü yaşatıyor.

‘KÖYLERDE NÜFUS AZALDI’

Siirt’in Kurtalan ilçesine bağlı Kentalan köyünde ikamet eden ve kapalı kasa bir kamyonetle çerçilik yapan Demiray, 1990’lı yıllarda köylerin boşaltılmasıyla atarok sayılarında azalma olduğunu, ancak 2000’li yıllarda ise sayının az da olsa arttığını hatırlatarak, bölgede şu anda sadece kendisinin kaldığını ifade etti. Bölgede 20 yıldır uğradığı köylerin önemli bir bölümünün sular (Ilısu Barajı) altında kaldığı için bundan sonra yeni inşa edilen köylere gideceğini belirten Demiray, “Eskisi gibi satışlar yapamıyoruz. Göçle birlikte köylerdeki yurttaşların sayısı azaldı, ancak en çok beni giderler etkiliyor. Mazot fiyatı çok yüksek, kimi zaman 40 kilometre yol gidiyoruz, gittiğimiz köyde bazen bir kilo şeker bile satamıyoruz. İnsanların alım gücü düştü, biz de masraflar çoğaldı. Bu mesleği gücüm yettiğince yapacağım” dedi.

VERESİYE YÖNTEMİ

Köylerde yer yer veresiye usulüyle çalışan Demiray, bazen de ürünlerinin karşılığında arpa, buğday ve mercimek gibi takas usulüyle çalıştığını söyledi.

ÇOCUKLARIN NEŞEŞİ

Mesleğe kamyonetlerle devam ettiğini anlatan Demiray, işin en sevdiği yanının köy girişlerinde çocukların şekere olan özlemlerini sona erdirmek olduğunu dile getirdi. Demiray, “Geçmişte çocuklar köylerde haftalarca atarokları beklerdi. Bugünse çocuklar geçmişe göre şanslı. Kimi köylere ulaşım daha kolay. Her ne kadar köy yolları çoğu zaman bozuk olsa da muhakkak haftada bir köylere uğruyoruz. Uğradığımız zaman çocuklar neşe ile yanımıza geliyor” dedi.

MA/ Metin Yoksu